Η σημασία διαφύλαξης των σπάνιων φυλών

    Τα παραγωγικά ζώα αποτελούν φυσικό πόρο. Tις τελευταίες δεκαετίες συνεχώς μειώνεται ο αριθμός των φυλών των παραγωγικών ζώων και πτηνών και συνεπώς ελαττώνεται η γενετική ποικιλομορφία στα διάφορα είδη ζώων. Γηγενείς (αυτόχθονες) φυλές αντικαθίστανται από βελτιωμένες και πιο παραγωγικές, που αν και σχετικά λίγες, διαδόθηκαν ευρέως και κυριαρχούν παντού.

    Πριν έναν αιώνα υπήρχαν συνολικά 3.830 φυλές βοοειδών, προβάτων, αιγών, χοίρων, αλόγων και γαϊδάρων και σήμερα οι 620 είναι εξαφανισμένες και οι 470 είναι σπάνιες και υπό εξαφάνιση.

 Υπάρχουν δύο αντίθετες απόψεις:

    Η μία λέει ότι η εξαφάνιση των αυτόχθονων φυλών είναι φυσιολογική και δικαιολογημένη εξέλιξη, αφού οι οικονομικά μη ανταγωνιστικές φυλές δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον και με τον ίδιο τρόπο που δημιουργήθηκαν μπορούν να αγνοηθούν αφού δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του ανθρώπου, ενώ η άλλη λέει ότι οι αυτόχθονες σπάνιες φυλές έχουν μεγάλη σημασία και πρέπει να θεσμοθετηθούν μέτρα προστασίας τους.

Γιατί οι αυτόχθονες φυλές που τείνουν προς εξαφάνιση είναι σημαντικές και πρέπει να θεσμοθετηθούν μέτρα προστασίας τους:

Α) Η ύπαρξη γενετικής παραλλακτικότητας μεταξύ και εντός των φυλών είναι αναγκαία για τη βελτίωση των αποδόσεών τους.

Β) Ως προϊόν μακροχρόνιας πίεσης της φυσικής και της ζωοτεχνικής επιλογής, σε ένα κατά κανόνα αντίξοο περιβάλλον, έχουν μοναδικά χαρακτηριστικά, κυρίως την ανθεκτικότητα σε ασθένειες, σε δύσκολες καιρικές συνθήκες, την ικανότητα αξιοποίησης πτωχών βοσκοτόπων κλπ.

Γ) Έχουν γονίδια που είναι δυνατόν στο μέλλον να αποβούν πολύτιμα, εάν μεταβληθούν οι κοινωνικοοικονομικές, επιστημονικές και οικολογικές συνθήκες π.χ. Finnsheep, χοίρος Pietrain.

Δ)Για επιστημονικούς λόγους αφού με τη διατήρησή τους ευνοείται η έρευνα και η μελέτη της γενετικής επιστήμης, της Φαινογενετικής των διαφόρων παραγωγικών ιδιοτήτων, της βιολογικής εξέλιξης στους διάφορους πληθυσμούς, της γονιδιακής τεχνολογίας κλπ.

Ε) Είναι προϊόντα δημιουργίας του ανθρώπου και αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά του ανθρώπου. Προσφέρουν υπηρεσίες στην εκπαίδευση και την έρευνα σε ιστορικά και εθνολογικά θέματα.

Θα πρέπει να γίνει διατήρηση όλου του πλήθους των αυτόχθονων φυλών;

• Εκ των πραγμάτων αδύνατον, αλλά και μη απαραίτητο. Προέχει:

• • ο εντοπισμός των φυλών, οι οποίες, όντως απειλούνται από εξαφάνιση
  • η αξιολόγηση, ποιες από αυτές ενδείκνυται να προστατευτούν

• Με ποια κριτήρια θα αποφασιστεί ποια φυλή θα διαφυλαχθεί:

• • αμιγής και να μην έχει διασταυρωθεί τις τελευταίες γενεές με άλλες φυλές
  • να μη συγγενεύει γενετικώς στενά με άλλες φυλές
  • να διαφέρει από τις κυρίαρχες φυλές σε μία τουλάχιστον ιδιότητα με οικονομική σημασία (σωματικό μέγεθος, ανθεκτικότητα, συμπεριφορά κ.ά.) ή σε ιδιότητες οι οποίες είναι δυνατόν να αποκτήσουν οικονομική σημασία στο μέλλον (χρωματισμός, χαρακτηριστικά του τριχώματος, φυσιολογικά γνωρίσματα, συχνότητα μειζόνων γονιδίων κ.ά.)
  • να συνδέεται με την ιστορική και την πολιτιστική εξέλιξη μιας περιοχής
  • να συμβάλλει στην οικολογική ισορροπία μιας περιοχής και
  • να συμβάλλει στη ψυχαγωγία του ανθρώπου

Προληπτικά μέτρα για τη διατήρηση μιας σπάνιας φυλής

• Αύξηση ανταγωνιστικότητας της έναντι των άλλων φυλών με μέτρα όπως η αύξηση των γνώσεων όσον αφορά την παραγωγικότητά της και οι πρωτοβουλίες για την προώθηση της φυλής. Συγκεκριμένα μέτρα είναι:

• • ο έλεγχος των αποδόσεων της φυλής
  • η καλυτέρευση των περιβαλλοντικών συνθηκών εκτροφής της
  • η γενετική βελτίωσή της
  • η αριστοποίηση του παραγωγικού συστήματος αξιοποίησής της και η σύνδεση του παραγόμενου προϊόντος με την αγορά.

• Επιπλέον, η διαφύλαξη του γενετικού πλάσματος μιας φυλής είναι δυνατή:

• • με τη διατήρηση ζώντων ζώων σε μονάδες παραγωγής, σε ζωολογικούς κήπους ή σε ερευνητικά Ιδρύματα και
  • με την παραγωγή και τη διατήρηση αναπαραγωγικού υλικού, απαλλαγμένου από μολυσματικές ασθένειες, σε υγρό άζωτο

Διατήρηση σε μονάδες παραγωγής

• Πλεονεκτήματα:

• • τα ζώα διαβιούν στο φυσικό τους περιβάλλον
  • παρέχεται η δυνατότητα μελέτης των ιδιοτήτων τους
  • είναι άμεσα διαθέσιμα για επίδειξη, έρευνα και εκπαίδευση
    
  • παράγουν προϊόντα.

• Μειονεκτήματα:

• • το εισόδημα από την εκμετάλλευσή τους είναι σχετικά χαμηλό, με αποτέλεσμα υψηλό κόστος εκτροφής.

Διατήρηση σπέρματος ή/και εμβρύων

• Διατήρηση σε θερμοκρασία υγρού αζώτου.
• Με τη χρησιμοποίηση σπέρματος σε διασταυρώσεις εκτοπισμού, επιτυγχάνεται η αναδημιουργία της πατρικής φυλής σε 4 έως 5 γενεές.
• Με τη χρησιμοποίηση κατεψυγμένων εμβρύων η αναβίωση είναι άμεση. Μελλοντικά θα είναι δυνατή η διαφύλαξη με την κατάψυξη DNA ή ωοκυττάρων.
• Η προστασία έχει νόημα μόνον εφόσον εξασφαλίζεται η γενετική σταθερότητα και η διατήρηση των βασικών γνωρισμάτων της φυλής στις γενεές που διαδέχονται η μία την άλλη.
• Η φθορά της γενετικής παραλλακτικότητας ενός πληθυσμού υπό προστασία εξαρτάται κυρίως από το μέγεθός του.